Obnovom Srpske varoši, Gradiška nas vraća u vrijeme kada je nosila naziv "Mali Beograd" (FOTO)

Gradska uprava u Gradišci radi na projektu obnove Srpske varoši, važne istorijske tekovine grada na Savi. Riječ je o prostoru koji se proteže od zgrade Šumskog gazdinstva Gradiška do glavne Vidovdanske ulice u centru grada, ukupne površine preko 6.000 m².

Kako su nam rekli, do sada se u okviru kompleksa radilo na obnovi hrama posvećenog Pokrovu Presvete Bogorodice, zajedno sa dvorištem hrama, a u toku je restauracija i sanacija mitropolitove zadužbine.

- Srpska varoš nekada je obuhvatala prostor oko pravoslavne crkve završene 1866. godine, potom obnovljene 1927, 1975. i 2022. godine, Srpske osnovne škole podignute 1887. godine, danas nažalost porušene, potom zgrade Srpske crkveno-školske opštine završene 1884, godine, odnosno, Zadužbine mitropolita Georgija Nikolajevića, te centralnu Ulicu mitropolita Georgija Nikolajevića u kojoj su živjele srpske znamenite porodice Čubrilović, Subotić, Vidović, Malić, Stefanović, Brković, Kovačević. Ta ulica bi sada postala šetalište, pješačka zona sa ugostiteljskim sadržajima, naša "Mala Skadarlija" – kaže Bojan Vujinović, arheolog i gradski menadžer za portal eKapija.

Projekat obnove Srpske varoši obuhvata i izgradnju dva trga.

- To je Trg mitropolita Georgija Nikolajevića ispred njegove zadužbine i Trg kralja Petra I Karađorđevića Oslobodioca, neposredno pored hrama, uz glavni magistralni put – ističe Vujinović.

Glavni projekat obnove ovog dijela grada je uradila firlma ZM Projekt iz Banjaluke.

Ono što je predviđeno da se radi u 2025. godini je izgradnja partera i pješačke zone oko hrama, zajedno sa trgom i skulpturom posvećenom mitropolitu Georgiju Nikolajeviću, navodi Vujinović, kao i nastavak gradnje prema glavnoj Vidovdanskoj ulici.

- Posljednja faza izgradnje biće zasigurno Trg posvećen Petru I Karađorđeviću, jer ne postoji mogućnost njegove izgradnje dok se ne osposobi novi granični prelaz i pristupna saobraćajnica, koja ide na novi most – poručuje Vujinović.

Gradski menadžer naglašava da je raspisivanje tendera za prvu fazu narednih radova planirano tokom 2025. godine.

Projekat obnove Srpske varoši finansira se iz više izvora. U tome učestvuju Vlada Republike Srpske, kabinet Predsjednika Republike Srpske, republičke ustanove, Grad Gradiška, te kroz različite segmente gradske javne ustanove i preduzeća.

Krajem 19. i početkom 20. vijeka Gradiška je kroz pisanu dnevnu štampu nosila naziv "Mali Beograd", jer je imala najveći broj kulturnih i prosvjetnih društava, više od Banjaluke i Sarajeva, kažu u Gradskoj upravi.

- Ta društva bila su baštionik našeg identiteta, našeg jezika i pisma, te su okupljala našu inteligenciju i trgovce, odnosno znamenite porodice iz Srpske varoši. Od tog vremena, danas su ostali nijemi svjedoci u vidu znamenitih zgrada, bogatih fasada, nekoliko znamenitih mjesta i ulica, koje smo odlučili oživjeti kroz projekat obnove Srpske varoši, te vratiti sjećanje na znamenite ljude koji su očuvali naš identitet.

Kako ističe Vujinović, plan je da se kroz obnovu i izgradnju pješačke zone i ugostiteljskih objekata vrati nekadašnji duh, te da kroz nove muzeološke forme putem QR kodova i različitih aplikacija približe današnjim generacijama i ponude jedinstvenu priču ovog grada na Savi.

V. Marković