Željezara Nikšić - 66 godina od početka rada, fabrika očekuje dolazak novog vlasnika

Od kada je Vlada Federativne Narodne Republike Jugoslavije (FNRJ) donijela odluku da se u naselju Rudo Polje u Nikšiću osnuje Željezara prošle su 72 godine (rješenje o osnivanju 16. decembra 1950. godine potpisao Josip Broz Tito). Fabriku su gradili radnici, omladinci radnim akcijama. Prvi pogon, Hladna valjaonica pušten je u rad prije 66 godina, odnosno 8. decembra 1956. godine, a 18. juna 1957. izlivene su prve tone čelika u Čeličani.

Datum otvaranja prvog pogona, 8. decembar, postao je i Dan Željezare koji fabrika danas dočekuje bez proizvodnje i bez radnika, a svojevremeno je na platnom spisku imala i preko 7.000 zaposlenih.

Ipak, ovaj praznik nikšićke fabrike nova je nada za njen dalji opstanak jer se očekuje dolazak novog vlasnika. Elektroprivreda Crne Gore (EPCG) kupiće imovinu Željezare, a potpisivanje ugovora sa sadašnjim vlasnikom fabrike, turskom firmom Tosčelik najavljeno je za 20. decembar u Nikšiću.

Za poslednjih 21 godinu to će biti četvrti po redu vlasnik Željezare, fabrike koja je možda i najsurovije urušena od perioda tzv. tranzicije, a bila je okosnica razvoja Crne Gore.

Prvi udarac nikšićka "čelična dama" dobila je 2001. godine kada Vlada odlučuje da je izda pod zakup. Decembra te godine zajljučen je ugovor o zakupu sa, navodno, ruskom kompanijom Rusmontesteel Corporation.

Primjena ugovora počela je 1. marta 2002. godine ali je trajala do 6. decembra iste. Strateški partner tadašnje Vlade Crne Gore nije poštovao ugovorene obaveze pa je ugovor raskinut, ali su predstavnici pomenute kompanije i mnogo prije zvaničnog raskida zakupa napustili Nikšić.

Proizvodnju do 1. jula 2004. godine po ugovoru o poslovnoj-tehničkoj saradnji u Željezari potom održava nikšićka kompanija Neksan, vlasništvo Miodraga Dake Davidovića. Neksan je inače Željezaru na isti način održavao u "životu" još dva puta, a nakon što su je napuštali njeni naredni vlasnici.

Prva privatizacija Željezare prodajom akcija obavljena je juna 2004. godine kada kao njene "spasioce" Vlada u Nikšić dovodi Midland rizort holding kompaniju iz Ujedinjenog Kraljevstva. Većinski paket akcija Željezare država tada Midlendu prodaje za 1.000 EUR.

I opet novembra, ali 2006. godine u Željezaru dolaze novi stranci u vidu britansko-holandskog konzorcijuma MN Specialty steels koji od Vlade za 5,2 mil EUR otkupljuje 66,7% akcijskog kapitala nikšićke fabrike.

Loše upravljanje ponovo je bilo na štetu Željezare i njenih radnika, a za državu i u vidu više desetina miliona eura. Nekadašnji industrijski gigant Crne Gore 2011. godine "doživljava" stečaj iz kojeg novi pokušaj spasavanja država vidi u nekom novom stranom partneru, a to je 2012. godine bila firma Tosčelik, članica turske kompanije Tosjali holding.

Imovinu Željezare iz stečaja Tosčelik kupuje za 15,1 mil EUR i obećava da će za tri godine investirati 35 miliona, uposliti do 550 radnika, a godišnju proizvodnju povećati do 400.000 tona proizvoda od čelika.

I Tosčelik iz Nikšića i Željezare, nakon deset godina gazdovanja tom fabrikom, odlazi bez ispunjenih obećanja. Proizvodnju, koju su inače organizoali samo kada je bio režim jeftine električne energije (tokom noći i nedjelju cijeli dan), obustavili su marta prošle godine, a sepetmbra ove otpustili su 229 proizvodnih radnika.

EPCG Željezara doo NIkšić

Elektroprivreda Crne Gore ad Nikšić

Vlada Crne Gore

Neksan doo Nikšić

EPCG

Tosčelik

Toščelik

Tosjali holding

Rusmontesteel Corporation

Midland rizort holding

MN Specialty steels

Miodrag Davidović

kupovina Željezare

prodaja Željezare

poslovanje Željezare

Dan Željezare Nikšić