Jerinin grad opet oživeo - U planu rekonstrukcija visećeg mosta ka tvrđavi Maglič

Posle višedecenijskog propadanja od zuba vremena, a delom i zbog hronične besparice, srednjovekovna tvrđava Maglič u Ibarskoj klisuri nadomak Kraljeva, zahvaljujući rekonstrukciji pešačkih staza i prilaza krajem prošle godine, ponovo je postala pristupačna kulturno-istorijska i turistička destinacija.

Obnova srednjovekovnog grada, u narodu poznatog i kao Jerinin grad, mada ga "prokleta" Jerina, žena despota Đurđa Brankovića, nije ni gradila, započeta je 2011. godine prema projektu Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.

U prvoj fazi obnovljene su drvene staze za šetnju i stepeništa na bedemima, izrađena je nova ograda i zamenjena oštećena međuspratna konstrukcija u kulama. U drugoj fazi, koju je sa 8 miliona dinara finansiralo Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija, lane je završena kamena staza u dužini od 180 metara koja znatno olakšava prilaz tvrđavi. U bedeme su ugrađeni diskretni led lampioni, a postavljena su i četiri odmarališta - vidikovca sa drvenim klupama.

- Izgradnjom prilaznih pešačkih staza posetiocima je olakšan pristup sa magistralnog puta uzvišicom od Ibra do utvrđenja među čijim se kulama, Jeleni Anžujskoj u čast, već 23 godine održavaju Dani jorgovana, a ispod zidina tradicionalno splavarenje Ibrom, popularni Veseli spust - kaže Dragan Rajičić iz kraljevačke Turističke organizacije.

Iako ne postoje precizni podaci, srednjovekovni Maglič na oštroj okuci reke Ibar i nadmorskoj visini od 150 metara, sagrađen je sredinom 13. veka nakon pustošenja Tatara koji su protutnjali ovim područjem ostavljajući za sobom pustoš. Pretpostavlja se da je zbog toga kralj Uroš Prvi započeo njegovu izgradnju kako bi, pre svega, od eventualnih novih najezdi zaštitio obližnje manastire Žiču, Studenicu i Sopoćane.

- Maglič kasnije postaje rezidencija arhiepiskopa Danila Drugog koji je 1335/1336. sagradio crkvu Svetog Đorđa, a uz nju i veliku kamenu palatu kojom je zamenio prvobitne drvene i skromne vojničke konake - priča Vojkan Trifunović, istoričar iz Kraljeva.

- Kako se težište nemanjićke države pomeralo ka jugu, prema Kosovu i Makedoniji, Maglič je kao utvrđenje u srcu države i daleko od granica izgubio strateški položaj. Pretpostavlja se da je bio naseljen srpskom vojskom do Kosovske bitke - ovjašnjava Trfunović.

Posle pada srpske Despotovine pod tursku vlast, u Maglič se smešta turska posada i on postaje središte vojno-administrativne organizacije ove oblasti nadomak carskog druma Dubrovnik-Carigrad.

- To je Maglička nahija koja se prostirala od Požege i Čačka, sve do Trstenika i Kopaonika. Turska posada se u Magliču prvi put pominje 1516, ali je nesumnjivo da je tamo bila smeštena i ranije. Te godine turska posada se sastojala od dvadesetak ljudi na čijem je čelu bio izvesni dizdar Hamza. Gotovo sve do Drugog srpskog ustanka Maglič je bio važno strateško utvrđenje, nepristupačan zbog visokih litica sa tri strane i nikada nije bio vojno osvojen, ali ubrzo gubi svoj značaj - dodaje Trifunović.

Najznačajnije građevine Magliča, danas u ruševinama, prema Trifunovićevim rečima su palata za sabore i prijeme i crkva svetog Đorđa naspram nje. Palata je dugačka 17, a široka 7,4 metra, sa podrumom u koji se ulazi stepenicama, a od nekadašnje crkve ostao je očuvan samo južni zid.

- Poreklo imena tvrđave nije poznato, ali najverovatnije ima veze sa maglom koja se često u kišnim danima širi dolinom Ibra. Tako je nastala i lokalna legenda o topotu konja i zveckanju viteških oklopa koji se, kako su nekada pričali meštani ovog kraja, čuju kada se nad Ibrom spusti gusta magla - naglašava Trifunović.

Viseći pešački most kojim se sa obližnje magistrale prelazi na desnu obalu Ibra ka tvrđavi, odlukom nadležne inspekcije nema upotrebnu dozvolu. Nedoumicu svima koji žele da posete tvrđavu stvara tabla sa natpisom "Zabranjena upotreba mosta".

- Rekonstrukcija visećeg mosta je još jedan od preduslova da Maglič postane prava kulturna, istorijska i turistička destinacija i, kako saznajem, taj projekat je u ovogodišnjem planu kraljevačkog Javnog preduzeća za uređenje građevinskog zemljišta - kaže Dragan Rajičić iz TOK.

Iako se nalazi na teritoriji Kraljeva, o srednjovekovnom Magliču koji je utvrđen za nepokretno kulturno dobro - spomenik kulture od izuzetnog značaja, stara se Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

- Poslednja ozbiljna restauracija i konzervacija urađene su sredinom osamdesetih godina prošlog veka, ali u odnosu na druge srednjovekovne tvrđave po Srbiji, Maglič je još uvek dobro očuvan kulturno-istorijski spomenik - kaže Ivan Milunović, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu.