Društvo arhitekata Novog Sada dalo smernice za izradu nacrta novog GUP-a

Kao odgovor na brojne kontroverze u vezi sa Nacrtom Generalnog urbanističkog plana (GUP) Novog Sada do 2030. godine, u novosadskom Spensu je 21. februara održana konferencija za štampu u organizaciji Društva arhitekata Novog Sada (DaNS) na kojoj je javnosti predstavljen proglas sastavljen od 10 tačaka, a koji, kako je navedeno, sadrži smernice za izradu novog nacrta i alternativne predloge za urbanistički razvoj najvećeg vojvođanskog grada.

Upravni odbor i stručni tim DaNS-a doneli su konačan zaključak da predloženi nacrt GUP-a nije ispunio potrebna očekivanja, te predložili njegovo povlačenje iz procedure.

U prvoj tački napominje se da bi trebalo proglasiti završene urbanističke celine u gradu, odnosne one delove u kojima više neće biti moguća izgradnja novih objekata - a koji bi inače doveli do značajnog povećanja gustine stanovanja – kao i drugih objekata koji bi narušavali originalni urbanistički koncept.

- U ovim zonama bile bi moguće rekonstrukcije objekata i minimalne dogradnje uz poštovanje originalnih estetskih i ambijentalnih vrednosti - kaže se u proglasu, uz napomenu da ova mera za svrhu ima harmonizaciju urbanističke slike grada i očuvanje vrednosti heterogene urbanističke matrice Novog Sada.

U drugoj tački zahteva se zaustavljanje preterane urbanizacije sremske strane grada, posebno u smislu izgradnje objekata višeporodičnog stanovanja.

- Fruškogorski koridor je važan za Novi Sad i fruškogorske opštine, ali njegova realizacija ne treba da otvori put ka masovnoj urbanizaciji i turistifikaciji, a samim tim i devastaciji prirodnog okruženja sremske obale grada - zaključuje se u proglasu.

Treća tačka predlaže proglašenje autohtonih prirodnih zona u gradu i planiranje njihovog potpunog zadržavanja sa elementima uređenja, čime će se na primeren način omogućiti boravak stanovnika u ovim zonama.

- Očuvanje i unapređenje biodiverziteta u gradu bi trebalo da bude jedan od prioriteta plana jer je suživot ljudi sa prirodnim ekosistemom u gradu moguć i poželjan. Plan treba usmeriti ka unapređenju realnih zelenih površina u gradu, a ne na puko ucrtavanje u plan površina kako bi se ostvarili pozitivni statistički pokazatelji - ističu iz DaNS-a.

Četvrta tačka proglasa poziva na destimulisanje automobilskog saobraćaja stavljanjem prioriteta na javni i alternativni prevoz svim elementima plana.

- Prioritet se mora staviti na novu viziju javnog gradskog šinskog prevoza u skorijoj budućnosti, jer se saobraćajne gužve ne mogu rešiti bez uvođenja tramvaja i prigradske železnice - kaže se u četvrtoj tački te dodaje da je za to je potreban novi koncept mreže gradskog i prigradskog javnog saobraćaja, jer su postojeće studije na koje se nacrt GUP-a oslanja zastarele.

U tački pet, koja nosi naslov "Novi Sad je i barokni i neoklasicistički i moderni grad!", ističe se da identitet grada čine istorijsko jezgro grada sa Petrovaradinskom tvrđavom i podgrađem, kao i modernističko nasleđe između dva rata, ali i delovi grada nastali nakon drugog svetskog rata do 1990. godine.

- Samim tim, prema stambenim i javnim objektima nastalim u ovom periodu bi se trebalo odnositi sa posebnom pažnjom, prilikom njihovih rekonstrukcija i osavremenjavanja, bez obzira da li se oni nalaze pod formalnom zaštitom ili ne - predlaže se u proglasu.

Šesta tačka navodi da je, ukoliko nema prostora za nove zone jednoporodičnog stanovanja u okviru granica GUP-a, potrebno proširiti granice i građevinsku zonu u Prostornom planu grada, čime bi se, dodaje se, omogućilo i da se nova konurbacija sa Veternikom i Futogom posmatra kao jedno jedinstveno gradsko područje, što ono fizički i jeste.

- Zbog ovoga predlažemo prenamenu novoplaniranih i nerealizovanih blokova višeporodičnog stanovanja na slobodnom području Mišeluka u zonu sa porodičnim kućama. Time bi se preusmerila pažnja stanovnika koji bi gradili svoje kuće na obroncima Fruške gore na ovu lokaciju, čime bi se spasili ostali delovi sremske strane grada od preterane izgradnje - kažu iz Društva arhitekata Novog Sada.

U tački sedam skreće se pažnja na to da Novi Sad već više od pola veka ignoriše svoje prirodne uslove za eksploataciju termalne vode, kao i činjenicu da je u prošlosti bio banjska destinacija.

- GUP bi morao da prepozna razvoj banjskog turizma i korišćenje termalnih voda kao jednu od ključnih odrednica u razvoju i privrede i identiteta grada, te da odredi strateške lokacije za realizaciju toga - navodi se u proglasu.

Osmom tačkom zaključuje se da izrada GUP-a zahteva novu metodologiju, te se u njoj navodi nekoliko razloga zbog koji je potrebno proširiti vremenski horizont GUP-a na 2040. godinu.

- Rok trajanja predloženog nacrta GUP-a do 2030. godine je već sada prekratak za njegovu doslednu primenu, a strateške ciljeve bi teško bilo sprovoditi za tako kratak period - kažu iz DaNS-a.

U devetoj tački ističe se da je nepotrebno da jedan GUP donosi toliko kontroverzi i izaziva toliko uznemiravanja javnosti zbog, kako je navedeno, nekoliko očito štetnih projekata koje bi on omogućio.

- Sasvim suprotno, potrebno je da GUP predstavlja glavni zajednički dokument o viziji budućnosti grada iza koje svi stoje, sa ciljevima, projektima i strategijama koje inspirišu građane na participativno učestvovanje u planiranju grada, umesto da u taj proces ulaze iz besa i afekta - navode u DaNS-u.

Kako dodaju, najkontroverzniji projekti koje nacrt GUP-a donosi su ujedno i stručno i ekonomski najslabije potkrepljeni, što dodatno dovodi u pitanje svrsishodnost njihovog planiranja.

- To su u ovom slučaju najatraktivnije gradske lokacije obeležene liberalnom namenom opštegradskog centra, koje donose najveću zabrinutost među strukom i građanima: Brodogradilište, Mornarica, razne lokacije u priobalju Dunava i uz gradske bulevare, Trandžament, itd. - nabraja se u proglasu i predlaže odustajanje od ovih projekata.

Kao rešenje problema iz prethodne tačke, pod brojem deset predložen je jedan potpuno novi projekat – proglašenje radne zone Sever II za Ekološko-tehnološku zonu u kojoj će se razvijati industrija vezana za digitalne i informacione tehnologije i različite tipologije stanovanja u najvišem standardu ekološkog komfora.

Ovim planom, kako se dodaje, kreirali bi se uslovi za klasterizaciju dominantne industrije u gradu i njeno brendiranje u regionalnim okvirima – tzv. novosadska silikonska dolina.

Osim toga, investiranje "velikog kapitala" bilo bi moguće bez ugrožavanja postojećeg urbanističkog tkiva grada, dok bi izlazak lokacije na uređenu vodenu površinu kanala DTD podigao komfor i atraktivnost ove lokacije za ulaganja, smatraju u DaNS-u.

Ova zona nalazi se uz samu železničku stanicu koja će od ove godine biti povezana sa Beogradom brzom prugom, a nalazi se i u blizini auto-puta.

- Prednosti ove zone su minimalna ulaganja u komunalno opremanje, nekomplikovani imovinsko-pravni odnosi na parcelama, postojeća komunalna infrastruktura i saobraćajna mreža i ozbiljan zeleni fond - kaže se u proglasu, te ističe da je građevinska površina od oko 120 ha dovoljna za višedecenijska ulaganja.

- Kreiranjem ove zone promenila bi se identitetska i ekonomska slika grada u narednim decenijama. Ovaj prostor postao bi platforma za ispitivanje svih savremenih trendova u urbanom razvoju i prava slika grada u 21. veku - navodi se u tački deset proglasa Društva arhitekata Novog Sada.