Interesovanje za ekonomske pasoše ne jenjava - Da li će Crna Gora morati da ugasi program koji joj je doneo investicije vredne stotine miliona evra?

Iako je ukidanje programa ekonomskog državljanstva najavljeno za 31. decembar ove godine, u javnosti su sve glasniji apeli da se njegova realizacija nastavi. Tako s jedne strane imamo argumente da je projekat donio brojne ekonomske benefite Crnoj Gori, da se kroz program gradi 16 hotela čija je predračunska vrijednost 444,32 mil EUR, te da će samo u narednoj godini državni budžet imati imati fiskalni efekat od dodatnih 70 mil EUR. S druge strane, imamo i upozorenja Evropske komisije, iz koje su nedavno priprijetili i ukidanjem bezviznog režima.

Nadležni kažu da će o statusu programa odluku donijeti u narednom periodu, a da li će prevagnuti pritisci iz Evrope ili ekonomski interes države, te da li će ta dva na neki način moći da se "pomire", ostaje da vidimo.

Iz Ministarstva finansija su za portal eKapija kazali da je u toku analiza efekata Programa ekonomskog državljanstva na crnogorsku ekonomiju i razmatranje mogućeg modifikovanog modela, kao optmalnog rješenja, budući da su do sada utvrđeni brojni njegovi benefiti, prema kojima će, samo u narednoj godini državni budžet imati fisklani efekat od dodatnih 70 mil EUR.

- U oblasti turizma program će rezultirati otvaranjem 10 novih hotela visoke kategorije, a posredstvom njega realizovani su i brojni infrastrukturni projekti - kažu iz Ministarstva finansija.

Podsjećaju da u svijetu postoji preko stotinu programa investicionih migracija, između ostalog u Sjedinjenim Američkim državama, Australiji, ali i pojedinim članicama Evropske unije, Austriji, Španiji, Italiji, Portugalu, Malti i Grčkoj.


Da će Vlada u narednom periodu odlučiti o sudbini programa ekonomskog državljanstva potvrđuju i iz Ministarstva ekonomskog razvoja i turizma (MERT). Prema podacima koje su iz ovog resora dostavili našem portalu, na Listu razvojnih projekata iz oblasti turizma do sada je uvršteno 16 projekata.

- Radi se o ukupnim planiranim ulaganjima u visini od 444,32 mil EUR, kapaciteta 2.764 smještajnih jedinica visoke kategorije. U biznis planovima definisano je da će se u okviru realizacije ovih projekata stvoriti mogućnost za otvaranje novih 1.847 radnih mjesta. Takođe, potrebno je istaći da je do sada u navedene razvojne projekte, a prema izvještajima nezavisnih kontrolora koji prate njihovu realizaciju, uloženo oko 80 mil EUR - kažu iz Ministarstva ekonomskog razvoja i turizma za naš portal.

Kao poseban benefit ovog programa često se navodi to što je donio mogućnost da se valorizuju potencijali sjevera Crne Gore. Tako se, kažu iz MERT-a, od ukupno 16 projekata, čak 10 realizuje u tom regionu.

- Jedan hotel gradi se na Žabljaku, a devet u Kolašinu. Ukupan kapacitet budućih hotela je 1.236 smještajnih jedinica, vrijednost tih investicija je projektovana na 133,33 mil EUR, a planirano je da će njihovim stavljanjem u funkciju biti stvorene pretpostavke za otvaranje 852 nova radna mjesta - ističu.

Kako se nedavno moglo čuti na sjednici Odbora udruženja ugostiteljstva i turizma Privredne komore Crne Gore (PKCG), jedan od najvećih problema za razvoj zimske turističke sezone upravo je nedostatak smještajnih kapaciteta na sjeveru, naročito u Kolašinu. Realizacijom svih ovih projekata, koji su započeti kroz program ekonomskog državljanstva, taj problem bi bio riješen.

Preostalih šest projekata realizuje se u južnoj regiji - po dva u Tivtu, Budvi i Baru.


Podsjećaju da je uvođenje Posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes Crne Gore učinjeno sa ciljem razvoja Crne Gore, odnosno sa ciljem privlačenja stranih investicija koje će intenzivirati razvojne projekte u sektoru turizma, poljoprivrede i prerađivačke industrije, i to na ukupnom području Crne Gore, a prije svega na sjeveru države.

- Projekti koji trenutno participiraju u Posebnom programu su mahom projekti sa Liste razvojnih projekata u oblasti turizma, čija predračunska vrijednost, kao što smo već naveli iznosi 444,32 mil EUR. Dominantan oblik ulaganja u razvojne projekte je putem kupovine neke od smještajnih jedinica u hotelu, u skladu sa članovima 95 i 96 Zakona o turizmu i ugostiteljstvu (kondo i mještoviti model) - navode.

Ovakav finansijski model ulaganja, dodaju, omogućava brži povraćaj sredstava uloženih u izgradnju projekta, i u svojoj prvoj fazi dominantna ekonomska aktivnost u vezi sa ovakvim investicijama je vezana za sektor građevine i sektor nekretnina.


Tadašnjom odlukom, podsjećaju, bilo je predviđeno da se ona primjenjuje od 1. januara 2019. do 31. decembra 2021. Takođe, bilo je definisano da se u periodu trajanja mogu donijeti rješenja o prijemu u crnogorsko državljanstvo najviše 2.000 zahtjeva. Krajem prošle godine, međutim, program ekonomskog državljanstva produžen je za dodatnih 12 mjeseci.

Koliko smo daleko od 2.000 predviđenih aplikacija

- U ovom trenutku se od ukupnog broja predatih aplikacija, 26 nalazi u postupku obrade, dok je za ukupno 88 aplikacija tražena dopuna dokumentacije. U fazi koja se odnosi na procjenu međunarodne podobnosti nalazi se ukupno 190 zahtjeva - navodi za naš portal Mladen Grgić, direktor Agencije za investicije.

Kako ističe, prema evidenciji Agencije, ukupno 165 zahtjeva, koja su dobili pozitivno mišljenje od agenta, nalazi se kod Ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, i za njih je u toku postupak utvrđivanja ispunjenosti uslova za prijem u crnogorsko državljanstvo. Ostale aplikacije do ukupnog broja, nalaze se u različitim fazama postupka, od prenosa sredstava do kontrole uplata.

- Ukupno je odobreno 260 zahtjeva, dok ih je odbijeno 89, usljed negativnog mišljenja agenata za ocjenu međunarodne podobnosti o porijeklu imovine aplikanta - dodaje.

Kada je riječ o finansijskim sredstvima koje je ovaj program donio državi, Grgić navodi da ukupna sredstva položena na ESCROW račun u svrhu investiranja u neki od razvojnih projekata u turizmu od početka programa iznose 149,56 mil EUR, dok je investitorima uplaćeno 80,21 mil EUR.

- U svrhu razvoja manje razvijenih jedinica lokalne samouprave, na ESCROW račun je položeno 50,6 mil EUR, dok je na poseban račun za tu svrhu uplaćeno oko 28,6 mil EUR. Ukupna sredstva položena na ESCROW račun u svrhu donacije za razvoj inovacione politike Crne Gore iznose 17,7 mil EUR, dok je u okviru troškova postupka, od početka Programa uplaćeno ukupno oko 34,39 miliona - navodi Grgić napominjući da je, kada je u pitanju ESCROW račun, to novac koji se prebacuje na tekuće račune onda kada aplikant ispuni uslove za državljanstvo i dobije rješenje od strane MUP-a.


Kako se bliži kraj godine, iz Agencije navode i da raste interesovanje za program.

- Kako su nas obavijestili agenti za posredovanje, tokom mjeseca decembra očekuje se predaja većeg broja zahtjeva, usled činjenice da će se program primjenjivati do 31. decembra - kaže Grgić.

Kada je riječ o stavu Evropske komisije o ovom programu, Grgić kaže oni do sada nisu imali nikakve zamjerke na dio programa koji vodi sama Agencija. Razlog za to su, navodi, stroge provjere koje se vrše na više niovoa.

- Evropska Komisija ima zamjerke koje se tiču samog postojanja ovakvog modela programa, što je često i navođeno od strane EU. Evidentno je da je program imao nesporne finansijske benefite, ali je takođe ispunio svoju svrhu kada je u pitanju takav model podsticajnih mjera za turizam - kaže naš sagovornik.

Nažalost, dodaje, pokazao je i neke sistemske nedostatke kada je u pitanju planiranje prostora, gdje se misli na sporost u razvoju osnovne infrstrukture potrebne za razvoj turizma.

- Nakon završetka programa treba iskoristiti pozitivna iskustva i kreirati program koji je prihvatljiv Evropskoj komisiji, i koji umjesto dobijanja pasoša nudi put do pasoša kroz boravišnu dozvolu. Takav program bi pomogao diversifikaciji naše ekonomije ako bi bio fokusiran na IT i inovativnu industriju - zaključuje Mladen Grgić za eKapiju.