Zašto građani Republike Srpske i dalje zaziru od pokretanja biznisa?

Od 10.536 privrednih društava koja posluju na teritoriji Republike Srpske, u čak pet lokalnih zajednica, smješteno je manje od deset preduzeća, što je prema riječima stručnjaka pokazatelj da domaće stanovništvo zazire od pokretanja biznisa te da očekuje da se ekonomijom bavi država ili stranci.

Prema podacima Privrede komore RS, Banjaluka se izdvaja kao glavni privredni centar Srpske jer su u gradu na Vrbasu registrovana 3.142 privredna subjekta. Na drugom mjestu je Bijeljina sa 1.101 preduzećem, a visoko treće mjesto pripada Laktašima gdje posluje 535 subjekata.

Podaci pokazuju da u Doboju posluje 361 privredno društvo, a u Istočnom Novom Sarajevu njih 220.

Zanimljivo je da više od 43 lokalne zajednice u Srpskoj imaju manje od 100 preduzeća, među kojima su i ne tako male opštine kao što su Višegrad, Nevesinje, Kotor Varoš, Foča.

Ako je suditi po broju registrovanih preduzeća, najgora je situacija u Istočnom Mostaru gdje je registrovan samo jedan privredni subjekat. Malo bolje je u Kupresu gdje posluju tri subjekta, dok u Jezeru privrednu djelatnost obavljaju četiri preduzetnika.

Među lokalnim zajednicama koji imaju manje od deset preduzeća su i Krupa na Uni i Istočni Drvar gdje je registrovano po šest privrednih subjekata.

O potencijalima domaće privrede najviše govori struktura samih djelatnosti, pa je tako najveći broj društava registrovan u oblasti trgovine na veliko i malo i to njih 2.498, a najmanje ih je u oblasti vađenja sirove nafte i prirodnog gasa, odnosno tek dva subjekta. Kada su u pitanju proizvodne djelatnosti najviše preduzeća je u oblasti prerade drveta i to 498, dok su na drugom i trećem mjestu građevina i metalski sektor.

Ekonomista Marko Đogo kaže da Srpska ima veoma mali broj privrednih subjekata u odnosu na broj stanovnika.

- Podaci o broju preduzeća jesu pokazatelj stvari koje nisu baš poželjne. Naši građani zaziru od pokretanja sopstvenog biznisa i zbog naslijeđenih praksi iz komunizma i dalje smatraju da neko drugi, da li država ili stranci, treba da se bave privrednom djelatnošću. Takođe, naše društvo često privrednike doživljava kao sumnjive i nepoželjne osobe za razliku od zapada gdje su biznismeni najugledniji članovi društva - kazuje Đogo.

Dodaje da je nestabilna politička situacija u zemlji i okruženju dodatni otežavajući faktor zbog kojeg domaće stanovništvo zazire od pokretanja sopstvenog biznisa.

- Društvena nestabilnost i strah od globalnih sukoba samo su neki od faktora koji utiču na spremnost ljudi prilikom investiranja. Komplikovanost procedura i visoka ulaganja nisu među tim razlozima jer je u Srpskoj relativno brzo i lako osnovati preduzeće - kazuje Đogo.

On ističe da navedeni podaci pokazuju da je kompletan društveni sistem fokusiran na potrošnju, a ne na proizvodnju.

- To je naš najveći problem. Forsira se stvaranje vrijednosti kroz preraspodjelu što je najlakše kroz oblast trgovine. Sistem ne podržava promjenu i moramo početi uvažavati ljude koji su kreativni i koji stvaraju novu vrijednost - kazuje Đogo.

Marko Đogo kaže da društvo mora ozbiljno raditi na promjeni preduzetničke svijesti kod građana, naročito kod mlađih generacija.

- Mladi i jesu sve češće ti koji izlaze iz ranijih šablona i pokušavaju da registruju biznise kojih se ne treba plašiti. I na zapadu velika većina biznisa u prve dvije-tri godine propadne, to je normalno. Važno je da imamo što više pokušaja - rekao je Đogo.