Serbia Edition
Serbische Ausgabe
Izdanje BiH
Izdanje Crna Gora
Vesti
Pozornica za zvezde i mesto istorijskih događaja – Neiskorišćeni potencijali parka Ušće u Novom Beogradu
Sreda, 17.08.2011.
14:08
Komentari
(Park Ušće)
Akvarijum na temelju Muzeja revolucije, biblioteka na ušću, opera kod Brankovog mosta, veštačka jezera pored SIV-a, park zvezda, italijanski park, botanička bašta, pešački most ka Ratnom ostrvu - samo su neki od novih sadržaja parka kod ušća koji su predviđeni idejnim rešenjima konkursa za rekonstrukciju tog prostora. Iako je konkurs raspisan pre četiri godine, do danas ništa od toga nije urađeno.
U poslednje vreme park kod ušća je uglavnom poznat kao mesto za koncerte. Na ovom prostoru večeras počinje "Beer fest" koji bi, prema procena organizatora, ove godine trebalo da okupi milion posetilaca. U javnosti se već raspredalo čiji je koncert posećeniji - Čolin, Cecin, Madonin... Pamti se i koncert Rolingstonsa, a Mik Džeger je sađenjem sibirskog bresta nastavio tradiciju velikana koji su posetili Beograd. U Parku prijateljstva su svojevremeno posadili drveće više od 170 stranih državnika, od Fidela Kastra do Indire Gandi. U septembru ove godine se očekuju nove sadnice jer je Beograd u Palati Srbije (SIV) 5. i 6. septembra domaćin jubilarnog 50. Samita Pokreta nesvrstanih. Davne 1988. na mestu gde se sudaraju Dunav i Sava slavila se politička moć Slobodana Miloševića. Samo tri godine kasnije, na tom mestu isti čovek organizovao je kontramiting zbog studenata koji su se protiv njegove vlasti pobunili.
Po mišljenju stručnjaka ovaj park ima potencijal da bude turistička atrakcija i kulturna destinacija Beograda, ali kad ne bi bio poznat samo kao spomen park i koncert prostor za velike "zvezde", već kada bi ponudio i druge sadržaje.
Dejan Vasović, gradski arhitekta, rekao je "eKapiji" da nije upoznat sa idejom o rekonstrukciji ovog prostora i uputio nas je na JKP "Zelenilo Beograd". Prema saznanjima tog javnog preduzeća zaduženog za održavanje parka kod ušća, koji trenutno ima status uređene zelene površine, ove godine nije u planu nikakva rekonstrukcija.
- Kompletna rekonstrukcija ovog gradskog parka je predviđena ali nije u planu za ovu godinu. Mi smo pisali Sekretarijatu za komunalne i stambene poslove predlog za sanaciju staza u parku ali ni ti radovi neće biti u 2011. Projekat zaštite priobalja je urađen 2007. godine i tada je urađena ograda oko Parka prijateljstva. Zaštitili smo prostor od ulaska vozila podizanjem duplih ivičnjaka. Za manifestacije smo se dogovorili sa gradom da ograde određen deo za ta dešavanja. U toku ovog meseca trebalo bi da postavimo sve nove kante za đubre – navodi u razgovoru za "eKapiju" Olga Radošić, koja rukovodi sektorom održavanja u "Zelenilu" Beograd.
Konkurs za idejno rešenje rekonstrukcije parka kod ušća
Dva rečna ostrva, ravnica preko reke, pogled na greben starog evropskog grada, a iza "naselje budućnosti". Park na takvom mestu obiluje mogućnostima. Nalazi se baš na špicu ušća Save u Dunav, za koje se kaže da je jedno od najlepših geografskih spojeva u Evropi. Park se prostire na oko 140 hektara i obuhvata deo Novog Beograda od ulice Ušće, praktično nastavka ulice Milentija Popovića, pored tržnog i poslovnog centra "Ušće", između Bulevara Nikole Tesle i Dunava, sve do Palate Srbija.
Konkursom koji je raspisalo Društvo arhitekata Beograda i Direkcija za gradsko građevinsko zemljište, pozvani su 2008. svi zaintersovani da ponude ideje za "oživljavanje" parka koji, pogotovo noću, predstavlja mračni i neiskorišćeni potencijal grada. Tadašnji gradski arhitekta, Đorđe Bobić, je najavljivao velike planove za ovaj prostor, ali je sve ostala samo u željama.
(Jedno od rešenja)
Osnovni uslov konkursa za rekonstrukciju parka je da površina od 140 ha u Novom Beogradu bude pre svega parkovski prostor odnosno zelena gradska površina sa minimalnom izgradnjom. Posebno su pozitivno vrednovani radovi koji su predložili očuvanje nekoliko zatečenih objekata kao što su zgrade Palate federacije i Muzeja savremene umetnosti, kao i Park prijateljstva ali i prirodne vrednosti, postojeće zelenilo i obale Dunavca od ušća ka hotelu "Jugoslavija".
Obala na samom ušću ali uz duž Dunavca preko puta Ratnog ostrva trebalo bi da ostane neizgrađena, prirodna čak i bez izgrađenih obaloutvrda. U prostoru parka bi trebalo da budu različiti pejzažni i hortikulturni ambijenti čime bi se Beograđani različitih uzrasta i interesovanja motivisali da dođu i koriste park.
Na konkurs je pristiglo 82 rada od kojih je 11 nagrađeno. Osnovne ideje radova su bile da se što bolje urede zelene površine i obogate tematskim parkovima, kao i da se "omekša" karakter spomen parka. Od novi sadržaja su uglavnom predviđeni kulturni.
(Spomenik "Večna vatra")
Park prijateljstva
Prva zgrada podignuta na prostoru kod ušća na obodu zelenila je Palata federacije (zgrada Saveznog izvršnog veća, SIV, Palata Srbije), monumentalno zdanje od 75.000 m2. Sačuvano je u izvornom obliku i nedavno je u Noći muzeja bilo otvoreno za posetioce. Neki su je nazvali i Titov hram. Soliter bivšeg Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije koji je Nato avijacija pretvorila u ruinu, danas je poslovna zgrada "Ušće".
U blizini su temelji Muzeja revolucije, čije armature vire iz korova. Još zubu tog vremena odoleva Park prijateljstva – mesto na kojem su svoje drvo mira zasadili mnogi poznati državnici.
Sadnja stabala počela je povodom Konferencije nesvrstanih u Beogradu 1961. godine. Prva stabla su zasadili Ibrahim Suveil iz Saudijske Arabije i Habib Burgiba iz Tunisa. Danas tu ima platana i sibirskih brestova sađenih rukom američkih predsednika Forda i Kartera, sovjetskih Brežnjeva i Gorbačova, pa Kastra, Gadafija i mnogih drugih zvaničnika.
- Nove sadnice pristižu svake godine. Prošle godine je drvo posadila ministarka za međunarodnu saradnju Egipta, predsednik Hrvatske Ivo Josipović, član gradskog veća grada Beča i Ivica Dačić ministar policije. Ove godine kada se obeležava 50. godina pokreta nesvrstanih očekujemo nove sadnice svetskih državnika. Do sada je zasađeno ukupno 179 stabala - napominje Olga Radošić iz "Zelenila".
Dva dana posle godišnjice završetka NATO intervencije svečano je u Parku prijateljstva otkriven spomen-obelisk i zapaljena "večna vatra" kao simbol odbrane Srbije.
Lokacija za operu
Nakon što su 2007. godine dana "otpale" lokacije na Trgu Republike i Savski amfitetatar, gradska vlast je 2008. godine odlučila da opera bude na ušću. U ponudi su bile tri lokacije - samo ušće Save u Dunav, zatim prostor u blizini Muzeja savremene umetnosti i, konačno, temelji nikad sazidanog Muzeja revolucije.
Kako "eKapija" saznaje grad ipak bira novi prostor za zgradu opere.
- Imamo novu lokaciju koja je u opticaju za otvaranje opere ali još ne mogu da objavim tačnu adresu osim da kažem je reč o lokaciji na Novom Beogradu – rekao je za "eKapiju" gradski arhitekta Dejan Vasović.
(Muzej savremene umetnosti)
Novu zgradu opere trebalo bi da zidaju zajednički Republika i Grad Beograd. Ranija procena je da će njena izgradnja koštati oko 70 mil EUR. Ko će posle izgradnje gazdovati operom, da li republika, koja sada upravlja Narodnim pozorištem, ili grad u čijoj su nadležnosti sva druga pozorišta u gradu, ostaje da se rešava.
Muzej savremene umetnosti
Muzej savremene umetnosti u Beogradu je jedno od najznačajnijih dela posleratne arhitekture na ovim prostorima. Zgrada Muzeja locirana je na Novom Beogradu, na ušću Save u Dunav, naspram Kalemegdana i Beogradske tvrđave. Objekat je otvoren 20. oktobra 1965. godine, a arhitekte Ivan Antić i Ivanka Raspopović iste godine su nagrađeni Oktobarskom nagradom grada Beograda za ovaj objekat. Uz velike izložbe i posete najznačajnijih imena iz sveta likovne umetnosti, kulture i nauke, obilazili su ga svetski državnici i krunisane glave Evrope.
Adaptacija, rekonstrukcija i dogradnja zgrade na ušću počela je 2008. Završena je prva faza radova na rekonstrukciji, adaptaciji i dogradnji, koja je obuhvatala sređivanje krova, podrumskih prostorija gde se nalaze depoi i radionice, i dogradnja koja je obuhvatala izmeštanje trafo-stanice iz podruma muzeja i njeno postavljanje u novi objekat. Sada se čekaju sredstva za drugu i treću fazu rekonstrukcije. Druga faza podrazumeva kompletno uređenje unutrašnjosti i zamenu instalacija, a u trećoj se očekuje sređivanje spoljnog dela muzeja (fasade i bravarije).
- Muzej savremene umetnosti u Beogradu ove godine najverovatnije neće dobiti novac za završetak rekonstrukcije započete pre nekoliko godina - izjavila je nedavno narodna poslanica i članica skupštinskog Odbora za kulturu Gorica Mojović.
Mitinzi koji će se pamtiti
Park Ušće obeležila su i dva politička mitinga. Prvi je bio 19. novembra 1988. godine, kad je Slobodan Milošević bio u jeku svoje moći, pa je "Mitingom bratstva i jedinstva" u ovom parku hteo to i da potvrdi. Ovaj miting je, na neki način, bio kruna u seriji skupova na kojima se ulicama Srbije te godine klicalo novom vođi i pevalo: "Sad se narod uveliko pita, ko će nama da zameni Tita. Sad se znade ko je drugi Tito, Slobodan je ime plemenito". Nakon skoro tri godine, park Ušće bilo je svedok potpuno drugačijeg mitinga. U organizaciji SPS u parku Ušće 11. marta 1991. godine održan je kontra miting "Za odbranu Republike, za ustavnost, slobodu i demokratiju." Miting na Ušću održavao se u isto vreme kad i veliki protest studenata na Terazijama.
Kako je nastao prostor oko ušća
Planska izgradnja visokourabnizovanog naselja na Novom Beogradu nije bila moguća bez planskog nasipanja zemljišta na levoj obali Save koje je 1938. počela da radi Danska grupa što se i smatra stvaranje početka izgradnje Novog Beograda.
Autori knjige "Tajna Novog Beograda" Zoran Lj. Nikolić i Mirko Radonjić, veruju da se 20. maj 1938. može smatrati početak osmišljenog nastanka Novog Beograda. Time ne žele da umanje značaj drugog datuma, 11. april 1948. i Posleratnog grada preko Save koji je mnogo kasnije i zaista podignut.
(Danska grupa izvodi radove)
Prvi koji su nasipali Novi Beograd, pod tim imenom, nisu bili udarnici iz cele socijalističke Jugoslavije, već profesionalni građevinski radnici, koje su angažovala danska preduzeća Hojgor i Šulc (Hojgaard&Schultz) i "Kampsaks" (Kampsax). Njihovo beogradsko pedstavništvo bilo je s leve strane od prilaza Mostu kralja Aleksandra (nekadašnji most koji je bio u blizini današnjeg Brankovog), gledajući ka Starom Beogradu.
Danci nisu samo sipali pesak u sremsku baru, već su, takođe, 1938. predstavili i prvi detaljni nacrt jednog planskog naselja "preko mosta". Upravo zbog toga, bio je dobar marketinški trik dati mu zvučno i ambiciozno ime – Novi Beograd. Projekat Danske grupe obuhvatao je zemljište od oko 720.000 "kvadrata", omeđeno putem za Zemun, Savom, Dunavom i – močvarom.
Još početkom 1937. godine, grupa poslovnih ljudi iz Danske uputila je preko svog beogradskog zastupnika, inženjera Branivoja Nešića, gradonačelniku Iliću iscrpan elaborat s planom novog naselja na prostoru ozmeđu Beograda i Zemun, uz levu obalu Save i desnu obalu Dunava. Prema njihovom (investitorskom) planu, u zamišljeno naselje, na prostoru gde je danas poljana, uz izuzetak zgrada Muzeja savremene umetnosti i restorana "Ušće", ulazilo bi se saobraćajnicom sa kraja prilazne rampe na Most kralja Aleksandra. Na 150 metara od njenog početka bio bi trg, a na njemu je moglo da bude mesto za zgradu opere (za koju su se tada predlagale lokacije na Slaviji, Terazisjkoj terasi...). U centru naselja zamišljene su više zgade, petorspratnice, međusobno odvojene a duž obala reka – vile. Predviđeni su i park, škola, crkva, restoran, bazen...
Podizanje kuća na Novom Beogradu prvih njegovih decenija je, koliko god komplikovano, bilo lakši deo posla. U bari mogu da se zidaju samo sojenice. Temelj traži građevinsko zemljište. Voda se "gasi" peskom. Preduzimljivi Skandinavci beogradskoj opštini uputili su zvaničnu ponudu za nasipanje terena uz lančani most, oko ušća Save u Dunav, 13. novembra 1937. godine. Ugovor je potpisan 23. februara 1938. godine, a vrednost radova nije smela da pređe 30 miliona dinara, navedeno je u knjizi "Tajna Novog Beograda".
Odmah po potpisivanju ugovora sa opštinom, počeli su pripremni radovi: inženjeri su sondirali zemljište duž obale, od Mosta kralja Aleksandra prema Ušću. Iz Kopenhagena, kroz Lamanš, Gibraltar, Sredozemno more, Dardanele, Bosfor, Crno more i uz Dunav, ka Beogradu je krenuo bagerski brod "Sidhavn", ključan za ceo poduhvat. Prvi put, zbog gradnje Novog Beograda, morska lađa uplovila je u Srbiju.
Novine objašnjavaju jugoslovenskim čitaocima kako će se to, u močvari, osposobiti teren za podizanje naslja: "Velika morska lađa pristala je uz levu obalu Save, gde će preko baruština pustiti cevi, kroz koje će izbagerovati rečni nanos na potrebnu daljinu... Kroz ove cevi izbačeni materijal, i inače mokar, poliva se vodom, jer se u vodi daleko brže i bolje taloži, tako da se posle isušenja dobije za godinu dana tako čvrst teren kao posle deset godina suvog sleganja. To je hemijski i mehanički uticaj vode kao prilikom stvaranja sedimentnih stena". To je recept primenjen i u decenijama koje će usledeti.
(Beer fest na ušću)
Radovi su tekli brzo. Pet granata iz prvog svetskog rata pronađene su 13. jula. Danski bageri nalazili su i mnoge objekte iz starog Beograda koje su predati Narodnom muzeju. Između ostalog, bilo je tu dosta kostiju preistorijskih grdosija – mamuta.
Krajem jula 1938. Beograd je zbog Novog Beograda ostao bez jednog svog rečnog ostrva. Reč je o Adi vrbak koja je otišla u istoriju kada je zatvoren dunavski rukavac kojime je bila odvojena od močvare. Ostatak te Ade i danas postoji – to je onaj vrbak od keja ispred hotela Jugoslavija do baze rečne mornarice kraj Ušća. Duž nekadašnjeg rukavca, sada je staza za šetače.
Radovi na nasipanju završeni su na vreme 5. marta 1941. Iako je posle Drugog svetskog rata Novi Beograd izgrađen, začudo, teren koji su nasuli Danci uglavnom je ostao poljana. Tu su Muzej savremene umetnosti i restoran Ušće. Posle rata, dobro je poslužio za paradiranje... I ovih dana će mnogi paradirati na putu ka "Beer festu".
Grad Beograd
JKP Zelenilo Beograd
SAS-DAB Beograd
Beogradska Kulturna Mreža
Grad Beograd-Sekretarijat za komunalne i stambene poslove Beograd
JP Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Beograda
Hotel Jugoslavija Beograd
Ušće Shopping Center Beograd
Socijalistička partija Srbije - SPS
Park prijateljstvaGrad Beograd
poslovni centar Ušćetržni centar UšćeBrankov most