Zašto flaširana voda poskupljuje i ko kupi profit?

Poslednjih meseci, cene flaširane vode u trgovinama svih formata značajno su porasle. Čak i vode "trgovačkih marki" su zabeležile rast, ali daleko manji od cene vode svih robnih marki, piše za Danas ekonomista Dragovan Milićević.

Prema informacijama sajta cenoteka.rs, regularne cene vode se kreću od 58 do čak 85 dinara za standardnu PET bocu od 1,5 litara. Možda bi se cene na prvi pogled mogle objasniti poskupljenjem proizvodnih cena, ali to ipak ne bi bilo tačno. Naime, u proizvodnji boce od PET ambalaže dominira jedinična cena po komadu, koja ima tri osnovna inputa.

Prvi je epruveta ili pretforma koja se u mašinama za automatsko punjenje uduvavanjem oblikuje u formu u koju se puni voda. Druga je plastični zatvarač i treći etiketa. Posle dolaze proizvodni troškovi, gde energija učestvuje značajno, zatim zarade, održavanje, indiretni troškovi i sl.

Pravilo je sledeće: kod svih ovih troškova, s obzirom na to da se radi o masovnoj proizvodnji i alokaciji na veliki broj jedinica, cene osnovnih inputa su glavna determinanta.

Kako je poslednjih gotovo dve godine cena pretforme u padu zbog stabilizacije tržišta granulata, ova cena se kreće od 3 do 7,5 dinara. Etiketa i zatvarač su na velike količine praktično oko dinar po komadu. Tu treba dodati i rentu za eksploataciju vode, koja košta 1,5 dinara po litri. Ukupna proizvodna cena za pomenuti format je oko 15-20 dinara po boci.

Kod manjih formata od 0,5 i 0,33 litra cene su značajno niže, dok su prodajne cene tek neznatno niže. Drugim rečima, glavni profit donose manji formati.

Sada, upoređivanjem proizvodne cene (doduše, treba dodati još i troškove transporta koji su najveće opterećenje kod boce od 1,5 litara) vidi se da dobit po boci iznosi preko 40 dinara. Ovu dobit dele proizvođači, distributeri i trgovci. Naravno da su najveći deo kolača prisvojili veliki trgovački sistemi jer oni praktično trguju sa prostorom na rafu.

Marža je samo jedan od delova zarade, i to čak i manji. Svi će reći da su marže relativno niske, ali su netržišna davanja ogromna zahvaljujući pregovaračkoj snazi krajnjeg prodavca.

Sve to, naravno, plaća potrošač koji je "navučen" ofanzivnom marketinškom kampanjom svih ovih godina. Kada uporedite ostale cene: ulja, kao industrijskog proizvoda, mleka kao vrlo složenog proizvoda što se tiče formiranja vrednosti i vode, videćete svu apsurdnost i anomalije tržišne situacije.
Voda postaje stvar prestiža i luksuza i pored toga što Srbija uglavnom nema problema sa pijaćom vodom, za razliku od zemlja Afrike, Azije i sl.)

Kakva je situacija u svetu? Isto, na prvi pogled vrlo teško objašnjiva. Na bazi vrlo egzaktnih podataka sajta numbeo.com o prosečnoj ceni vode po zemljama u avgustu, složena je tabela cena vode za 1,5 litara izražena u dinarima.

Najskuplju vodu na svetu ima Kostarika, gde za bocu treba izdvojiti 249,11 dinara. Najjeftiniju vodu imaju zemlje koje oskudevaju u vodi, gde gradska voda uglavnom nije za konzumiranje, kao što su Egipat, Libija, Iran, Nepal, Bangladeš, Tunis i sl.

Ne može se direktno staviti u odnos cena vode i standarda (uglavnom) jer i zemlje sa relativno niskim dohocima imaju visoku cenu vode (Ekvador, Urugvaj i vrlo interesanto Kuba.) Ovde ulogu imaju raspoložive rezerve, odnosno mogućnosti i kvanitet ponude.

Praktično i u Srbiji tržište vode se uglavnom konstatno kreira na bazi dohodaka jedne trećine stanovništva, kada se pogleda ukupna potrošnja vode sa brojem domaćinstava i brojem dana u godini.

Dragovan Milićević

cene flaširane vode

flaširana voda

pet boce

troškovi transporta

pijaća voda

marža

potrošnja vode

trgovački sistemi

tržište vode